Þegar gera á marga samanburði til að athuga nánar hvar munur á meðaltölum liggur er hægt að gera annars vegar paraða og hins vegar óparaða samanburði.

Oft þegar framkvæmdur er eftirásamanburður vilja rannsakendur bera saman meðaltal hvers hóps við öll önnur meðaltöl. Þetta kallast paraðir samanburðir meðaltala (pariwise comparison). Paraður samanburð á árangri sálfræðilegar meðferðar væri til dæmis ef hópmeðferð væri fyrst borin saman við einstaklingsmeðferð og svo AA meðferð. Því næst væri einstaklingsmeðferð borin saman við hópmeðferð og AA meðferð og að lokum er AA meðferð borin saman við hinar tvær.

Vandinn við paraða samanburði er sá að samanburðirnir geta orðið mjög margir og því meiri hætta á því að villutíðni aukist.

Hægt er að reikna út hversu margir samanburðirnir eru með eftirfarandi jöfnu, þar sem K er fjöldi hópa

Fjöldi samanburða = K((K-1)/2)

Þannig að ef um 3 hópa er að ræða eins og í dæminu um mismunandi árangur sálfræðimeðferða þá þarf að gera 3((3-1)/2)= 3 samanburði. Ef hins vegar um 7 hópa er að ræða þarf að gera 7((7-1)/2)= 21 samanburð.

Dæmi um próf sem henta fyrir paraða samanburði er Tukey HSD, T próf og Fishers LSD.

Óparaðir samanburðir eru til dæmis samanburðir það sam meðaltöl hópa eru borin saman við meðaltal samanburðarhóps. Óparaður samanburður á sálfræðilegri meðferð væri til dæmis ef einstakingsmeðferð væri borin saman við hópmeðferð og AA meðferð.

Dæmi um próf sem henta fyrir óparaða samanburði eru Bonferoni og Sheffé.

© 2003 Margrét Aðalheiður Hauksdóttir