Viš notum nślltilgįtuna af nokkrum įstęšum. Hér veršur sagt frį annarsvegar heimspekilegum rökum og hinsvegar hagnżtum rökum fyrir notkun nślltilgįtu.
Heimspekilegu rökin, sem komu frį Fisher žegar hann kynnti hugtakiš fyrst, eru žau aš viš getum aldrei sannaš aš eitthvaš sé satt en aš viš getum sannaš aš eitthvaš sé ósatt. Žaš aš athuga 3000 manns meš tvo handleggi sannar ekki žį fullyršingu aš allir hafi tvo handleggi. En ef mašur fyndi mann meš žrjį handleggi myndi žaš afsanna upphaflegu fullyršinguna og vera hafiš yfir allan vafa. Žó svo aš einhver gęti haft rök į móti grundvallarafstöšu Fishers žį er nślltilgįtan enn notuš ķ rķkum męli tölfręši.
Hagnżta įstęšan fyrir notkun nślltilgįtu er aš hśn śtvegar upphafspunkt fyrir hvaša tölfręšipróf sem er. Tökum sem dęmi žar sem mašur vill sżna fram į aš mešalskor sjįlfsöryggis hjį hįskólanemum sé stęrra en 100. Gerum rįš fyrir aš viš ętlum aš reyna aš sanna einhverja tilgįtu. Hvaša tilgįtu ęttum viš žį aš prófa? Ęttum viš aš prófa žį tilgįtu aš µ1= 101, žį tilgįtu aš µ1= 112 eša žį tilgįtu aš µ1=113? Mįliš er aš viš höfum ekki nógu afmarkaša rannsóknartilgįtu ķ huga og įn hennar getum viš ekki śtbśiš śrtakadreifinguna (sampling distribution). Śrtakadreifing er lķkindadreifing einhverrar męlitölu frį einu śrtaki til annars. Meš śrtakadreifingu er hér įtt viš śrtakadreifingu mešaltals (sampling distrubution of the mean). Śrtakadreifing lżsir breytileika męlitölu milli fjölmargra śrtaka af įkvešinni stęrš. Dreifingin gefur til kynna lķkindi žess aš śrtakstala falli innan įkvešinnar fjarlęgšar frį žżšistölunni til dęmis žżšismešaltalinu. Ef ég veit (eša gef mér) mišsękni śrtakadreifingar mešaltals og breidd dreifingarinnar , žaš er stašalvillu mešaltalsins (standard error of the mean), get ég įlyktaš um dreifingu śrtaksmešaltalanna. Śrtakadreifing er žvķ lykilatriši ķ allri įlyktunartölfręši.
Ef viš hinsvegar byrjum į žvķ aš gera rįš fyrir aš nśllltilgįtan sé sś aš žżšismešaltališ sé jafnt og hundraš, H0: µ1=100, žį getum viš strax reynt aš śtvega śrtaksdreifingu fyrir µ1= 100, hafnaš tilgįtunni ef gögnin leyfa og komist aš žeirri nišurstöšu aš mešalskor hįskólanema sé stęrra en 100, sem var žaš sem viš vildum sżna fram į.
© 2004 Anika Żr Böšvarsdóttir