Sálfræði 02.04.08

Prófspurningar í lokaprófi í sálarfræði
árin 1990 til 2000

Athugaður að þessi samantekt er nákvæmlega það sem titillinn gefur til kynna. Þetta er ekki endilega vísbending um að þessar eða svipaðar spurningar verði á prófi. Þetta er ekki heldur vísbending um að þessar spurningar verði ekki á prófi. Auk þess geta sumar spurningar verið úreltar vegna breytinga á námsefni, annars kennara eða af öðrum ástæðum.

1. Guðlaug hefur lengi þjáðst af þunglyndi. Berið saman hvernig skilningssálfræðingur (cognitive therapist) og sálgreinandi (psychodynamic therapist) tæki á þessum vanda.
2. Hvað er átt við þegar talað er um áhrif frá tilraunamanni (experimenter effects) í rannsóknum og hvaða aðferðum má beita til að draga úr þeim?
3. Hvað er misræmi (cognitive dissonance)? Af hverju er þetta mikilvægt hugtak? Lýsið einni rannsókn á misræmi.
4. John Alan Lee flokkar ást (love) í sex flokka. Útlistið fjóra þeirra með dæmum.
5. Lýsið klassískri skilyrðingu (classical conditioning) og gerið grein fyrir helstu lögmálum hennar.
6. Lýsið virkri skilyrðingu (operant conditioning) og gerið grein fyrir helstu lögmálum hennar.
7. Skilgreinið jákvæða og neikvæða styrkingu (positive and negative reinforcement). Lýsið einnig því sem gerist í alhæfingu (generalization) og sundurgreiningu (discrimination) í virkri skilyrðingu (operant conditioning).
8. Skilgreinið klassíska skilyrðingu (classical conditioning), lýsið því sem gerist í klassískri skilyrðingu (classical conditioning) og útlistið helstu lögmál hennar.
9. Útskýrið fælni (phobia) út frá klassískri skilyrðingu, virkri skilyrðingu og herminámi (model learning)
10. Hvað er misræmi (cognitive dissonance)? Af hverju er þetta mikilvægt hugtak? Lýsið einni rannsókn eða takið dæmi af eigin reynslu af hugarmisræmi.
11. Hvað eru varnarhættir (defense mechanisms)? Lýsið þremur þeirra og útskýrið með dæmum hvernig þeir afskræma eða breyta raunveruleikanum.
12. Í kennslubók er greint frá fimm atriðum sem vert er að gagnrýna í kenningu Freuds um sálarlífið. Útlistið fjögur þessara atriða rækilega. Verið óspör á dæmi.
13. Lýsið og gerið grein fyrir minniskerfum mannsins.
14. Lýsið þremur minniskerfum mannsins. Notið dæmi til að útlista mál ykkar.
15. Skilgreinið hvað er sálfræðilegt próf og gerið grein fyrir hvaða skilyrði vel uppbyggt sálfræðilegt próf þarf að uppfylla.
16. Skilgreinið og útskýrið með dæmum hugtakið áreiðanleika (reliability) í sálfræðilegum prófum. Gerið líka grein fyrir mismunandi mælingum á áreiðanleika.
17. Útlistið með tilvísun í rannsókn hvernig hugfræðingar (cognitive psychologists) nota andlegan viðbúnað (mental set) til að útskýra niðurstöður rannsókna á þrautalausnum (problem solving).
18. Gerið grein fyrir kenningu Eriksons um sálfélagsleg þróunarstig einstaklingsins.
19. Hvað eru staðlaðar ímyndir (stereotypes)? Skýrið með dæmum hvernig staðlaðar ímyndir afbaka raunveruleikann.
20. Lýsið helstu aðferðum við barnauppeldi og áhrifum hverrar þeirra fyrir sig.
21. Nefnið og lýsið þremur mismunandi kenningum um mótun kynímyndar (sex typing).
22. Ræðið þrjár mismunandi aðferði við barnauppeldi, kosti þeirra og galla og áhrif hverrar þeirra fyrir sig á börnin.
23. Útlistið með dæmum hugtökin tilgátu (hypothesis), kenningu (theory) og aðgerðabundna skilgreiningu (operational definition). Hver eru innbyrðis tengsl þessara hugtaka?
24. Útlistið með dæmum hugtökin úrtak (sample), þýði (population), áreiðanleika (reliability) og réttmæti (validity). Í svarinu á að gera grein fyrir hverju hugtaki fyrir sig og hvernig þau tengjast innbyrðis ef um slíkt er að ræða.
25. Berið saman hvernig sálgreining (psychodynamic therapy) og persónumiðuð meðferð (client-centered therapy) taka á vandamálum einstaklings sem þjáist af þunglyndi.
26. Hafa rannsóknir sýnt fram á að hægt sé að kenna öpum tungumál (language)?
27. Lýsið helstu tegundum af fælni (phobias) og gerið grein fyrir kenningum um hvernig fælni verður til.
28. Nefnið þrjár mismunandi stefnur sállækninga (psychotherapy). Lýsið grundvallaratriðum hverrar um sig og helstu aðferðum.
29. Ný grein innan sálfræðinnar er sálarónæmisfræði (psychoimmunology). Lýsið henni lauslega og ræðið að minnsta kosti tvær rannsóknir sem sýnt hafa fram á tengsl streitu (stress) og breytinga á ónæmiskerfinu.
30. Útlistið með dæmum hugtökin sundurhverf og samleitin hugsun (divergent and convergent thinking) og hvaða máli þessi hugtök skipta í umræðu um hugsun.
31. Útlistið rækilega með dæmum þrjár af eftirtöldum leiðsagnarreglum (heuristics): Tiltækiregla (availability heuristic), staðfestingarskekkja (confirmation bias), ótti við tap (loss aversion) og eftirhyggjuskekkja (hindsight bias).
32. Í kennslubók er sagt frá fjórum kenningum um eðli og tilgang drauma (dreams). Útlistið tvær þeirra rækilega og verið óspör á dæmi.
33. Lýsið og gerið grein fyrir helstu kvíðatruflunum og einkennum þeirra.
34. Skilgreinið hugtakið persónuleikatruflun (personality disorder), nefnið fjórar helstu gerðir persónuleikatruflana og lýsið einkennum þeirra.
35. Útlistið kenningu Schachters og Singers (1962) um tilfinningar (emotions) og leggið gagnrýnið mat á rannsóknina sem þeir byggja kenningu sína á.
36. Í kennslubókinni eru ræddar sex mismunandi skýringar á undirgefni (conformity). Gerið grein fyrir fjórum þeirra með dæmum.
37. Ræðið tengsl ónæmiskerfisins (immune system), sálfræðilegra streituvalda og veikinda.
38. Ræðið tengsl ónæmiskerfisins (immune system), sálfræðilegra þátta og veikinda.
39. Útlistið með dæmum hugtökin grundvallareignunarvilluna (fundamental attribution error), eiginhagsmunaskekkju (self serving bias) og kenninguna um trú á réttlátan heim (just-world hypothesis). Hvað tengir þessi hugtök saman?
40. Útlistið rækilega með dæmum þá þætti sem ráða því hvort fólk hjálpar (bystander intervention) samborgara í nauð.
41. Hvað er formgerðarstefna (structuralism) í sálfræði? Gefið dæmi um og útlistið rækilega rannsóknaraðferðir sem beitt er innan formgerðarstefnunnar og rannsóknaspurningar sem þar er leitað svara við.
42. Útlistið rækilega hvað átt sé við með hugtakinu fyrirtíðarspennu (fyrirtíðaheilkenni; premenstrual syndrome) og gerið grein fyrir vitneskju um tengsl fyrirtíðarspennu við geðsveiflur (mood changes).
43. Gerið grein fyrir kenningu B.L. Worfs um afstæði tungumáls (linguistic relativity theory) og þeim rökum sem kennslubók nefnir gegn þessari kenningu.
44. Hvaða rök eru fyrir því að skipta megi tilfinningum í frumtilfinningar (primary emotions) og afleiddar tilfinningar (secondary emotions). Verið óspör á dæmi í svari ykkar.
45. Útlistið rækilega hvers vegna og við hvaða aðstæður viðnám (mótspyrna, andspyrna; reactance) er líklegt til að myndast. Verið óspör á dæmi í svari ykkar.
46. Lýsið helstu þáttum klassískrar skilyrðingar, lögmálum hennar og afleiðingum fyrir daglegt líf.
47. Skilgreinið hvað er sálfræðilegt próf og gerið grein fyrir hvaða skilyrði vel uppbyggilegt sálfræðilegt próf þarf að uppfylla.
48. Gerið grein fyrir kenningu Piagets um vitsmunarþroska barna.
49. Gerið grein fyrir helstu áföngum fullorðinsáranna (milestones of adulthood).
50. Lýsið fjórum mismunandi flokkum kenninga sem reyna að útskýra þunglyndi (depression).
51. Gerðu grein fyrir dáleiðslu (hypnosis). Gerðu meðal annars grein fyrir því í hverju dáleiðsluástandið felst og hvaða áhrif það hefur á upprifjun úr minni.
52. Hvað er refsing (punishment) samkvæmt atferlisfræði (behavior theory), hvernig þarf að framkvæma hana svo hámarksáhrif náist og hvaða vandamál geta verið henni samfara samkvæmt námsbókinni?
53. Þóra Miller, enskukennari, varð mjög æst þegar Sveinn felldi pálmaliljuna um koll í frímínútunum. Sveinn var 13 ára, uppivöðslusamur og erfiður. Þegar Jóhann, skólameistari, gekk í málið viku síðar kom það honum á óvart að Þóru, Sveini og hinum nemendunum bar alls ekki saman um jafnvel einföldustu staðreyndir málsins. Skýrðu þetta með því að gera nákvæma grein fyrir þeim atriðum sem hafa áhrif á endurheimt (retrieval) slíkra upplýsinga úr minni.
54. Gerðu grein fyrir leiðsagnarreglum (heuristics), tilgreindu þrjú útfærð dæmi um notkun þeirra og gerðu nákvæma grein fyrir hvernig þær í senn auðvelda ákvörðunartöku og leiða til ályktunarvillna (inferential biases).
55. Gerðu grein tengslum misræmiskenninga (cognitive dissonance) og áhuga (motivation). Greindu meðal annars frá því hvernig misræmi veldur áhuga og í hvaða kringumstæðum áhrif þess verða mest.
56. Skilgreindu og útskýrðu með dæmum mismunandi tegundir réttmætis (validity) og gerið grein fyrir tengslum áreiðanleika (reliability) og réttmætis.
57. Ræddu þrjár mismunandi aðferðir við barnauppeldi, kosti þeirra, galla og áhrif hverrar fyrir sig á börnin.
58. Útskýrðu með dæmum ferns konar sálræna tengiliði (psychological aspects) sem hafa áhrif á það hvernig fólk bregst við streituvöldum og hvernig veikindi þróast.
59. Gerðu grein fyrir öllum helstu kvíðatruflunum (anxiety disorders) og einkennum þeirra hverrar um sig.
60. Lýstu hvernig sálgreining (psychoanalysis, psychodynamic therapy) fer fram, hvaða aðferðum er beitt og í hvaða tilgangi. Hverjir helstu ókostir slíkrar meðferðar samkvæmt kennslubókinni?
61. Gerðu grein fyrir kenningum um geðtengsl (attachments), meðal annars eðli þeirra, mikilvægi, breytileika og ólíkum hugmyndum um myndun þeirra.
62. Bernard Weiner setti fram kenningu um tengsl skýringastíls (attributional style) og tilfinninga (geðhrifa; emotion). Greindu ítarlega frá öllum aðalatriðum hennar og tilgreindu hvert mikilvægi hennar gæti verið fyrir samskipti sjúkraþjálfara og skjólstæðings.
63. Gerðu grein fyrir erfðastuðlinum (heritability [index]), t.d. í sambandi við greind. Hvernig er eðlilegast að túlka stuðulinn og hvaða gagnrýni og álitamál tengjast honum sem mælikvarða á hlutfallsleg áhrif umhverfis og erfða?
64. Hvaða aðferðum beitum við til að leggja á minnið og muna þær upplýsingar sem berast okkur? Útskýrðu helstu hugmyndir um þetta efni og tilgreindu hvaða leiðsögn það gæti veitt þér sem sjúkraþjálfara sem vill fræða og leiðbeina skjólstæðingum sínum.
65. Hvað er slokknun (extinction) í virkri skilyrðingu (operant conditioning)? Á hvern hátt er hún valkostur við refsingu (punishment) eins og hún er skilgreind í atferlisfræði (behavioral theory) og hvaða erfiðleikar er samfara því að beita henni? Gefðu dæmi um hvernig þú gætir beitt slokknun í stað refsingar gagnvart skjólstæðingi sem hefur tilhneigingu til fara rangt eftir fyrirmælum (t.d. æfingar) sem þú gefur.
66. Gerðu grein fyrir persónuleikakenningu Freuds og lýstu helstu varnarháttum (defense mechanism) sjálfsins (Ego).
67. Fjallaðu um tengsl ónæmiskerfisins (immune system), sálfræðilegra streituvalda og veikinda.
68. Lýstu og gerðu grein fyrir helstu kvíðatruflunum (anxiety disorders) og einkennum þeirra.
69. Skilgreindu hugtakið persónuleikatruflun (personality disorder), nefndu þrjár helstu gerðir persónuleikatruflana og lýstu einkennum þeirra.
70. Berðu saman hvernig sálgreining (psychodynamic theory) og persónumiðuð meðferð (client-centered therapy) taka á vandamálum einstaklings sem þjáist af þunglyndi. Lýstu hvernig þunglyndið er útskýrt og hvernig meðferð fer fram í hvoru dæmi fyrir sig.
71. Gerðu grein fyrir kenningu Maslows um þrepakerfi áhugahvatar (hierarchy of motives) og gættu þess sérstaklega að gera skýra grein fyrir gagnrýni eða álitamálum í sambandi við kenninguna.
72. Gerðu grein fyrir þrískiptingu minnis (memory), hvernig upplýsingarnar færast frá einu minni til annars og meginaðferðum sem notaðar eru við færslu úr stundarminni (short-term memory) í langminni (long-term memory).
73. Gerðu grein fyrir helstu kenningum um persónuleikaþætti (trait theories) og nefndu þá þætti sem flestir geta sameinast um („the big five").
74. Ræddu mismunandi aðferðir við barnauppeldi, kosti þeirra, galla og áhrif hverrar fyrir sig á siðgæðishegðun barna.
75. Markaðsstjóri verðbréfafyrirtækis vill vita hvort fólk fjárfesti meira eftir því sem það fær fyllri og ítarlegri upplýsingar um ólíka fjárfestingarkosti. Útfærðu annars vegar fylgnirannsókn (correlational study) og hins vegar tilraun (experiment) sem athugar þetta. Hverjir eru kostir og gallar hvors rannsóknarsniðs (research design) um sig? Hvort myndi gefa skýrari upplýsingar um orsök og afleiðingu (cause and effect) og hvers vegna?
76. Landlæknir vill kanna hvort sjúkraþjálfun bætir líðan bakveikra. Útfærðu annars vegar fylgnirannsókn (correlational study) og hins vegar tilraun (experiment) sem athugar þetta. Hverjir eru kostir og gallar hvors rannsóknarsniðs (research design) um sig? Hvort myndi gefa skýrari upplýsingar um orsök og afleiðingu (cause and effect) og hvers vegna?
77. Stefán er oftast niðurdreginn, stífur og klaufskur í hreyfingum og talar óeðlilega lágt þegar hann hittir heilbrigðisstarfsfólk. Útskýrðu þennan skilyrta ótta (conditioned fear) með hugtökum námskenninga (learning; behavioral theory) og gerðu tiltölulega nákvæma grein fyrir því hvernig mætti vinna bug á þessu hjá drengnum með aðferðum námskenninga.
78. Útskýrðu ítarlega kosti og galla leiðsagnarreglna (heuristics) og gera nákvæma grein fyrir að minnsta kosti fjórum ályktunarvillum (jugmental/cognitive bias) sem leiða af þeim.
79. Gerðu grein fyrir leiðsagnarreglum (heuristics), gagnsemi þeirra og hugsanlegum göllum. Komdu með útfærð dæmi um ákvarðanatöku í viðskiptum sem útskýrir gagnsemi leiðsagnarreglna en gefur um leið góð dæmi um a.m.k. fjórar ólíkar tegundir ályktunarvillna (judgmental biases) sem leiða af notkun leiðsagnarreglna.
80. Jóhanna hefur þá hugmynd um sjúkraþjálfara að þeir séu eins konar nuddarar. Í hvert sinn sem ættingi eða vinkona kemur frá sjúkraþjálfara yfirheyrir hún viðkomandi og styrkist við það enn frekar í þessari trú sinni. Útskýrðu þetta með því að fjalla ítarlega um kosti og galla leiðsagnarreglna (heuristics) og gera nákvæma grein fyrir þeirri leiðsagnarreglu og ályktunarvillu (jugmental/cognitive bias) sem felst í þessu hjá Jóhönnu.
81. Gerðu grein fyrir helstu kenningum um gleymsku (forgetting). Tilgreindu meðal annars hvernig gleymska á sér stað miðað við hverja og eina kenningu og tilgreindu dæmi um gleymsku samkvæmt hverri kenningu fyrir sig.
82. Gerðu grein fyrir ólíkum hugmyndum fræðimanna um dáleiðslu (hypnosis), meðal annars eðli hennar og áhrif á endurheimt (retrieval) minninga. Gættu þess að fjalla bæði um áhrif dáleiðslu á endurheimt almennt en einnig þá hugmynd að bældar (repressed) minningar komi fram við dáleiðslu.
83. Gerðu grein fyrir dáleiðslu (hypnosis) og helstu hugmyndum um eðli þess vitundarstigs (state of consciousness) eða ástands sem hinn dáleiddi er í. Hvaða rök eru með og á móti því að sérstök færni fylgi dáleiðsluástandinu sem ekki er fyrir hendi í venjulegu vökuástandi?
84. Gerðu grein fyrir ólíkum hugmyndum fræðimanna um tilgang og tilurð drauma. Gættu þess að tilgreina helstu rök með og á móti hverri kenningu fyrir sig.
85. Óli og Stína náðu í sameiningu mjög stórum og ábatasömum samningi við ríkisfyrirtæki hér í borg. Stína var sigri hrósandi en Óli var fremur langt niðri. Lýstu nákvæmlega kenningu Weiners um tengsl skýringarstíls (attributional style) og tilfinninga og gerðu grein fyrir því hvernig hún gæti skýrt þessi ólíku viðbrögð.
86. Berðu saman hvernig atferlissálfræðingur (behavioral psychologist) og sálkönnuður (psychoanalyst) myndu hjálpa fólki sem á við alvarlegar kvíðatruflanir að stríða (t.d. almenna kvíðatruflun; generalized anxiety disorder).
87. Útskýrðu hugtökin stjórnrót (locus of control) og álit á eigin færni (self-efficacy) og til hvers þau vísa. Fjallaðu einnig um hvernig þessi hugtök geta komið að notum fyrir starfandi sjúkraþjálfara. Útskýrðu og gefðu dæmi?
88. Berðu saman sjúkdómslíkanið (disease model) og lífsferilslíkanið („life process" model) fyrir fíkniefna- og áfengismisnotkun eða fíkn. Fjallaðu um kosti og galla hvorrar nálgunar fyrir sig. Hvort líkanið telur þú að sé heillavænlegra að nota þegar kemur að meðferð við áfengismisnotkun eða áfengissýki? Rökstyddu svarið.
89. Fjallaðu um fjórar meginaðferðir sem fólk notar til að takast á við streitu. Lýstu kostum þeirra og göllum.
90. Kári telur lestrarfærni nær eingöngu ákvarðast af erfðum en Össur telur lestrarkennslu vera það sem skiptir sköpum. Ræddu þetta almennt með tilliti til áhrifa erfða og umhverfis (nature-nurture) á færni og hæfileika manna. Leggðu sérstaka áherslu á að túlka erfðastuðulinn (heritability index) rétt og gera grein fyrir álitamálum í því sambandi.
91. Harði diskurinn hrundi (allar skrár þurrkuðust út) í fyrra þegar Freydís setti inn nýja útgáfu af ritvinnsluforritinu sínu. Eftir þetta finnur hún fyrir hún fyrir ótta þegar hún setur inn ný forrit, jafnvel skjálfta og þvölum (rökum) höndum. Útskýrðu þetta með hugtökum klassískrar skilyrðingar (classical conditioning), það er hvernig þessi vandi Freydísar gæti hafa myndast og hvaða atferlisleg lögmál eru þar að verki. Skýrðu öll hugtök og útfærðu þau með því að heimfæra þau upp á Freydísi.
92. Gerðu grein fyrir því hvernig álit á eigin færni (self-efficacy) hefur áhrif á frammistöðu við verkefni. Tilgreindu einnig þær aðferðir sem má nota til að auka álit á eigin færni og útfærðu þær með dæmi, t.d. um yfirmann sem vill þjálfa nýjan starfsmann (eða sjúkraþjálfara sem vill kenna skjólstæðingi æfingar eða nýja lífshætti).
93. Lýsið og gerið grein fyrir helstu kvíðatruflunum og einkennum þeirra. Segið frá mismunandi leiðum í meðferð slíkra truflana. Hvaða meðferð hefur reynst árangursríkust?
94. Ræðið tengsl ónæmiskerfisins (immune system), streituvalda, veikinda og þær sálfræðilegu leiðir sem hægt er að nýta til að höndla streitu.
95. Gerðu grein fyrir helstu kenningum um persónuleikaþætti (trait theories) og nefndu þá þætti sem flestir geta sameinast um („the big five").
96. Setjum sem svo að rannsókn á 20.000 íslenskum konum sýni að þær þeirra sem neyta fjallagrasa reglulega séu með minni vandamál tengd stoðkerfi en þær sem gera það ekki.
• Hvaða vandamál eru því samfara að túlka þetta sem jákvæð áhrif fjallagrasa á stoðkerfið (bæði almennt séð og í tengslum við þessa tilteknu rannsókn)?
• Komdu með útfærð dæmi um hvernig mætti styrkja þessa túlkun þessarar fylgnirannsóknarinnar (correlational study) og um önnur rannsóknarsnið sem gætu gefið viðbótarupplýsingar.
97. „Ég veit ekki hvers vegna ég gerði þetta, en þetta reyndist vera skynsamleg ákvörðun." Ræddu þetta sem dæmi um sjálfvirk (autonomic) og forvituð (subconscious) hugarferli (cognitive process). Gerðu meðal annars grein fyrir tilvist þeirra, gagnsemi og ógagnsemi við daglegar ákvarðanir okkar.
98. Jóhanna hitti gamlan vin sinn í fyrsta sinn í 10 ár. Allt í einu urðu ljóslifandi fyrir henni minningar um áhyggjur sem hann trúði henni fyrir síðast, en hún hafði „gleymt." Útskýrðu hvernig hún getur munað þetta svona vel eftir allan þennan tíma. Gerðu samhliða grein fyrir helstu kenningum um gleymsku (forgetting) og hvernig hún á sér stað samkvæmt hverri kenningu fyrir sig.
99. Gerðu nákvæma grein fyrir tilgátum (hypothesis), aðgerðaskilgreiningum (operational definition) og hrekjanleikareglunni (falsifiability principle). Hvað felst í hverju hugtaki um sig, hvert er mikilvægi þeirra hvers um sig og að hvaða leyti eru þessi atriði nauðsynleg til að afla traustrar vísindalegrar þekkingar?
100. Stefán reynir að venja Stínu af því að suða um Pokémon-myndir þegar hún fer með honum í bókabúð. Hann hefur reynt að hunsa hana en stundum verður hann að láta undan og kaupa lítinn pakka af Pokémonmyndum. Einhverra hluta vegna færist suðið í Stínu í aukana þrátt fyrir viðleitni Stefáns.
• Útskýrðu með hugtökum atferlisfræði (behavioral theory) í hverju mistök Stefáns gætu verið fólgin og nákvæmlega hvað valdi því að sífellt erfiðara verður að tjónka við Stínu.
• Myndi það hjálpa til við að venja Stínu af þessari hegðun, ef Stefán hætti að taka hana með sér í bókabúðir?
101. „Erfðastuðullinn (heritability index) vísar til tiltekins hóps í tilteknu umhverfi en ekki til einstaklinga. Jafnvel mjög erfðabundnir (heritable) eiginleikar geta breyst fyrir áhrif umhverfisins.“
• Ræddu og útskýrðu ofangreindar fullyrðingar. Gættu þess að rökstyðja mál þitt nákvæmlega.
102. „Barn sem skýrir frá hræðilegri misnotkun gæti ekki verið að skrökva.“
• Ræddu ofangreinda staðhæfingu með hliðsjón af áreiðanleika barna í samanburði við fullorðna. Gættu þess að ræða einnig sérstaklega bæði þau atriði sem geta rýrt sannleiksgildi slíkra frásagna og það hvernig megi lágmarka slík áhrif.
103. Jón er dvergur og auk þess býsna drengjalegur útlits. Það fer stöðugt í taugarnar á honum að fólk talar niður til hans og meðhöndlar hann eins og barn.
• Útskýrðu þetta með hliðsjón af leiðsagnarreglum (heuristics). Útskýrðu meðal annars nákvæmlega hvað felst í leiðsagnarreglu, hver leiðsagnarreglan gæti verið í þessu tilviki og hvað nákvæmlega veldur því að fólk reiðir sig á leiðsagnarreglur í daglegu lífi.