Eta byggir á því að þegar frumbreyta er rofin og skiptist í hópa má reikna meðaltal fylgibreytu innan hvers hóps og skoða hvort frávik gilda fylgibreytu frá hópameðaltölum séu minna en frávik fylgibreytu frá heildarmeðaltali fylgibreytunnar.

Formúlan fyrir úttreikning á η² er :

η² = Millihópakvaðratsumma / Heildarkvaðratsumma.

Þar sem millihópakvaðratsumman er summan af (meðaltali hóps – heildarmeðaltal fylgibreytu)² reiknað fyrir hvern hóp frumbreytu. Millihópakvaðratsumman lýsir þeirri dreifingu fylgibreytu sem er vegna áhrifa hópa frumbreytu.

Heildarkvaðratsumman er hvert summa frávika hvers einstaklings frá heildarmeðaltali fylgibreytunnar. Heildarkvarðratsumman lýsir heildardreifingu fylgibreytunnar.

Dæmi

Ef við tökum dæmi gæti η² sagt til um hversu mikið við vitum um dreifingu launa fólks út frá því menntun þeirra. Við gefum okkur að meðaltal launa sé 150.000, að meðaltal launa hjá gagnfræðiskólamenntuðum sé 110.000, framhaldsskólamenntuðum 145.000 og háskólamenntuðum 170.000.

Fyrst er reiknuð millihópakvaðratsumman.

Byrjað er á að skoða hversu mikið meðaltals laun gagnfræðiskólamenntaðra (110.000) víkja frá meðaltali launa (150.000), hversu mikið meðaltals laun framhaldsskólamenntaðra (145.000) víkja frá meðaltalslaunum (150.000) og hversu mikið meðaltalslaun háskólamenntaðra (170.000) víkja frá meðaltalslaunum (150.000). Til dæmis er frávikið fyrir gagnfræðiskólamenntun 110.000 -150.000 = -40.000.

Frávik hvers hóps frá heildarmeðaltalinu er sett í annað veldi til að losna við mínusa og fá heildartölu yfir öll frávikin. Frávik hvers hóps er síðan margfaldað með fjölda einstaklinga í þeim hóp. Þannig að ef 10 einstaklingar er með gagnfræðiskólamenntun er frávik hans í öðru veldi margfaldað með 10. Þetta er gert fyrir alla hópa frumbreytu (hér gagnfræðiskóla, framhaldsskóla og háskóla), útkoma hópanna lögð saman og sú tala er millihópakvaðratsumman eða millihópa dreifingin.

Síðan er reiknuð heildarkvaðratsumman:

Þá erum við að skoða hversu mikið laun hvers einstaklings víkur frá meðaltali launa, sem voru 150.000 og frávik hvers og eins er sett í annað veldi til að losna við mínusa og fá tölu yfir heildarfrávik fylgibreytunnar. Frávik hvers og eins í öðru veldi eru síðan öll lögð saman og útkoman úr þessu gefur heildarkvaðratsummuna eða heildardreifingu fylgibreytunnar.

Að lokum er skoðað hversu stórt hlutfall millihópakvaðratsumman er af heildarkvaðratsummunni en það er η². Þeim mun stærra hlutfall sem það er, þeim mun meira skýra hóparnir af dreifingu fylgibreytunnar. Ef millihópakvaðratsumman er jöfn heildarkvaðratsummunni þá er η² = 1. Þá skýrir frumbreytan 100% af dreifingu fylgibreytunnar. Ef millihópadreifingin er minni en heildardreifingin þá er mismunurinn þar á milli innanhópadreifing, en þar er sá partur af heildardreifingunni sem hóparnir skýra ekki. Innanhópadreifing lýsir breytileika einstaklinga innan hvers hóps frumbreytu.