Ef frávillingar eru í gögnum getur lýsandi tölfræði gefið mjög villandi mynd af þeim, til dæmis af meðaltali, og getur það leitt til rangra ályktana. Þegar flestir innan hóps eru nokkuð jafnir og einn mjög frábrugðinn (frávillingur) myndi meðaltal ekki lýsa hópnum vel, hvorki frávillingi né restinni af hópnum, dæmi: Eigandi hreinsunar A reiknar meðallaun starfsmanna sinna og segir þau vera tæpar 12.000 krónur. Laun starfsmanna eru: 3.800, 4.500, 5.000, 4.300, 4.000 og 50.000 kr. Að gefa upp meðaltal launa í þessu dæmi er mjög villandi þar sem einn starfsmaður er með margföld laun annarra starfsmanna en þeir eru með nokkuð jöfn laun sem eru langt fyrir neðan uppgefin meðallaun sem væru 4.320 kr. ef öfgagildið væri ekki tekið með.

Þegar öfgagildi truflar lýsingu á gögnunum gæti reynst nauðsynlegt að fjarlægja það en alltaf þarf að gæta þess að góður rökstuðningur liggi að baki þeirri ákvörðun. Mjög algengt er að meðaltöl séu borin saman og þegar meðaltöl eru ekki lýsandi fyrir hópa sem verið er að bera saman, leiðir það til villandi niðurstaðna. Eigandi hreinsunar B segir starfsmenn sína hafa 7.000 kr. í laun að meðaltali og ef meðallaun starfsmanna A (12.000 kr.) og meðallaun Starfsmanna B ( 7.000 kr.) eru borin saman virðist A borga mun hærri laun en B. Starfsmenn B eru með: 6.500, 7.500, 7.000, 7.800 og 6.200 kr. og er meðaltalið því lýsandi fyrir laun starfsmanna B. Þegar meðallaun þessa hópa eru borin saman verða niðurstöður villandi ef frávillingi er haldið inni því starfsmann B eru allir með hærri laun en starfsmenn A fyrir utan þennan eina sem skekkir dreifinguna og hækkar meðaltalið. Ef hann er fjarlægður úr gögnum verða niðurstöður samanburðar traustar.

© 2003 Elfa B. Hreinsdóttir